Επιστημονικές εργασίες αποκάλυψαν την εξέλιξη της ρύπανσης στον κόλπο της Ελευσίνας τα τελευταία 40 χρόνια.
Σήμερα, τα νεότερα στοιχεία γεννούν αισιοδοξία.Δύο πρόσφατα άρθρα για την κατάσταση της θάλασσας στον Κόλπο της Ελευσίνας (μάς ενδιαφέρει ιδιαίτερα λόγω Σκαραμαγκά) προκάλεσαν αρκετή συζήτηση στο διαδίκτυο.
Το πρώτο γράφτηκε με αφορμή την ειρωνική ατάκα του νέου ιδιοκτήτη του Σκαραμαγκά, Γ. Προκοπίου, ότι με το μπάνιο στην περιοχή μας “μαυρίζεις πιο γρήγορα”.
Ακολούθησε η δημοσίευση άρθρου – αντίκρουσης της εσφαλμένης αυτής άποψης, με βίντεο που επιβεβαιώνει ότι δελφίνια και φώκιες επέστρεψαν στη θάλασσα αυτή. Υποστηρίξαμε ότι υπάρχει μια γενικότερη τάση “να μας πείσουν ότι η θάλασσά μας είναι βρομερή και επικίνδυνη.
Είναι ολοφάνερο ότι αυτό υπηρετεί συμφέροντα εχθρικά στον τόπο μας, που θέλουν να διώξουν ολωσδιόλου τους κατοίκους από τις ακτές της.
Αλλά… να που φύση διαψεύδει οικτρά τα “παπαγαλάκια της καταστροφής”. Θα αντιστεκόμαστε δυνατά, όσο τα δελφίνια και οι φώκιες!”
Κάποιοι αναγνώστες με σχόλιά τους αμφισβήτησαν ότι τα πράγματα πάνε καλύτερα, ότι, με λίγα λόγια η καταστροφή είναι ανεπίστροφη. Και όμως, η βελτίωση της ποιότητας του νερού κατά τις τελευταίες δεκαετίες (κυρίως λόγω Ψυττάλειας) είναι αναντίρρητη και μετρημένη από ειδικούς φορείς.
Ο λόγος που επιμένουμε είναι επειδή πιστεύουμε ότι πρέπει η προσπάθεια εξυγίανσης να ενταθεί και να μην αφεθεί ο Κόλπος της Ελευσίνας εσαεί βορά στους καταστροφείς του.
Οι οποίοι είναι ταυτόχρονα και καταστροφολόγοι, με στόχο να αποκρουστεί κάθε διεκδίκηση βελτίωσης της κατάστασης από τους γύρω Δήμους, όπως ο Δήμος Χαϊδαρίου, που ζητά έξοδο στη θάλασσα του Σκαραμαγκά ή η Ελευσίνα που απαιτεί σωστή διαχείριση των ακτών της, των ναυαγίων, των παροπλισμένων πλοίων κτλ.
WWF: Ξεκάθαρη βελτίωση της οικολογικής κατάστασης του Σαρωνικού
Ο Σαρωνικός Κόλπος γενικότερα και ο Κόλπος της Ελευσίνας πιο ειδικά είναι μια οικολογικά ταλαιπωρημένη περιοχή που επί δεκαετίες υφίστατο βαριά ρύπανση από αστικά λύματα, σημειώνει σε έκθεσή του για τη ρύπανση στη θαλάσσια αυτή περιοχή το WWF. Ωστόσο, όπως τονίζει, το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας που μπήκε στην γ’ φάση λειτουργίας το 2007 είχε ως αποτέλεσμα την ξεκάθαρη βελτίωση της οικολογικής κατάστασης του Σαρωνικού. Βέβαια κάποια συμβάντα, όπως η εγκληματική διαρροή πετρελαίου τον Σεπτέμβριο του 2017 από το ναυάγιο του “Αγία Ζώνη ΙΙ” προκαλούν στο οικοσύστημα νέες επιβαρύνσεις.
Πανεπιστήμιο Αθήνας: Το θαλάσσιο περιβάλλον στον Κόλπο της Ελευσίνας αναγεννάται
Σε κάθε περίπτωση όμως το θαλάσσιο περιβάλλον στον Κόλπο της Ελευσίνας δείχνει να αναγεννάται.
Μελέτες του Πανεπιστημίου Αθηνών καταδεικνύουν τη σταδιακή μείωση της τοξικής ρύπανσης από τις βιομηχανίες και την παράλληλη επάνοδο ειδών της θαλάσσιας ζωής που είχαν από χρόνια εξαφανιστεί. Η σταδιακή ανάκαμψη οφείλεται τόσο στη βελτίωση των τεχνολογιών που χρησιμοποιούν οι βιομηχανίες, όσο και στη μείωση της δραστηριότητάς τους, λόγω της οικονομικής κρίσης.
Κατατοπιστικό είναι άρθρο του Γιώργου Λιάλιου στην Καθημερινή, το οποίο βασίζεται στα συμπεράσματα του προ επταετίας σχετικού συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε τον στην Ελευσίνα. Σε αυτό, μέσα από μια σειρά από επιστημονικές εργασίες παρουσιάστηκε η εξέλιξη της ρύπανσης στον κόλπο τα τελευταία 40 χρόνια (με βάση δεδομένα του Πανεπιστημίου Αθηνών και του ΕΛΚΕΘΕ).
«Τα στοιχεία μας κάνουν να αισιοδοξούμε. Η νέα κοινοτική νομοθεσία, παρά τη σχετικά ελλιπή εφαρμογή της στη χώρα μας, έχει ωθήσει τη βιομηχανία σε καθαρότερες πρακτικές. Παράλληλα, το οικοσύστημα του κόλπου αντιδρά και αυτογιατρεύεται», εξηγεί ο κ. Μιχάλης Σκούλλος, διευθυντής του Εργαστηρίου Χημείας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Οι αλλαγές
Η εικόνα είναι ενθαρρυντική. «Πρώτα από όλα, η ρύπανση μειώνεται. Ορισμένοι ρύποι έχουν υποδεκαπλασιαστεί σε σχέση με τη δεκαετία του ’70. Κάποιοι μάλιστα, όπως το κάδμιο, έχουν μειωθεί από τοξικά σε φυσιολογικά επίπεδα», αναφέρει. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, το κάδμιο έχει πάψει να ανιχνεύεται από το 1994. Ενώ πολλά βαρέα μέταλλα παρουσιάζουν σημαντικές μειώσεις: για παράδειγμα, ο διάχυτος χαλκός μειώθηκε από 1,6μg/L το 1977-78 σε 0,4 μg/L το 2014-15. Παράλληλα, σημαντικές αλλαγές παρατηρούνται και στο έμβιο κομμάτι του κόλπου. «Εχουμε καταγράψει την επάνοδο πολλών ειδών που είχαν εξαφανιστεί, όπως τα στρείδια, οι αχινοί και τα χτένια, οργανισμοί που χρειάζονται καθαρό θαλάσσιο περιβάλλον. Επίσης αυξήθηκαν τα ψάρια – μάλιστα φέτος είδαμε για πρώτη φορά δελφίνια, ακόμα και μια θαλάσσια χελώνα, που ακόμα… κι αν είχε χάσει τον δρόμο της είναι θετικό σημάδι ότι κινούνταν στην περιοχή», χαριτολογεί ο κ. Σκούλλος.
Από πού προέκυψαν τα νέα στοιχεία;
Το Εργαστήριο Χημείας Περιβάλλοντος (στο τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών) παρακολουθεί την περιοχή του κόλπου της Ελευσίνας ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70. Το 2012-2015 πραγματοποίησε στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράμματος «Αριστεία Ι» σειρά δειγματοληψιών στον κόλπο. «Η έρευνα του εργαστηρίου στην περιοχή συνεχίζεται για αρκετές δεκαετίες. Στόχος του προγράμματος ήταν να συμπληρώσει και να αναλύσει σε μεγαλύτερο εύρος και βάθος τις κατανομές βαρέων μετάλλων στον κόλπο της Ελευσίνας και την προέλευσή τους», εξηγεί ο κ. Γιώργος Κατσούρας, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Το Εργαστήριο πραγματοποίησε δειγματοληψίες στο θαλασσινό νερό, στην επιφάνεια και στο εσωτερικό του πυθμένα. «Πήραμε από σημεία του κόλπου τα λεγόμενα “καρότα”, δηλαδή δείγματα πυθμένα που φθάνουν σε μεγάλο βάθος. Από τα δείγματα αυτά φαίνεται η διαστρωμάτωση, η ιστορία του βυθού. Τι μας δείχνουν; Κάτι που δεν το φανταζόμασταν: ότι η ρύπανση στα ιζήματα επιστρέφει σήμερα στα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής».
Με δεδομένο ότι ο κόλπος της Ελευσίνας είχε μετατραπεί τις δεκαετίες του ’70 και ’80 σε χωματερή των βιομηχανιών, τα καλά νέα δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο στην περιοχή. «Η θάλασσα μας εκπλήσσει με την ικανότητά της να αναγεννάται.
Πριν από 30 χρόνια ήταν νεκρή. Σήμερα εγώ κολυμπάω χειμώνα – καλοκαίρι μέσα στην Ελευσίνα», λέει ο πρώην δήμαρχός της, Γιώργος Τσουκαλάς. «Χρειάζεται βέβαια τακτικότερος έλεγχος στις βιομηχανίες της περιοχής μας, αλλά και στα πλοία που κατά τη διέλευσή τους από τον κόλπο της Ελευσίνας ρίχνουν λάδια στη θάλασσα».
Να πάψει η “μονοκαλλιέργεια” της βιομηχανίας
«Η περιοχή της Ελευσίνας αλλάζει», υποστηρίζει ο κ. Σκούλλος. Όπως εκτιμά, η περιοχή πρέπει να αναπτυχθεί σε μια νέα στρατηγική: «Κατ’ αρχήν, η βιομηχανία δεν πρόκειται να πάψει στην περιοχή. Πρέπει όμως να κινείται σε ένα νέο πρότυπο. Για τον λόγο αυτό πρέπει από τη μια πλευρά οι επιχειρήσεις να εντείνουν τις προσπάθειές τους και από την άλλη πλευρά η Πολιτεία τους ελέγχους», λέει. «Επίσης, η Ελευσίνα είναι μια περιοχή με τεράστιο τουριστικό ενδιαφέρον. Η πόλη έχει βελτιωθεί πολύ τα τελευταία χρόνια και όπως πολλές πρώην βιομηχανικές πόλεις μπορεί να προχωρήσει, αν επιλέξει μια μοντέρνα προσέγγιση. Η πόλη εξελίσσεται σε γαστριμαργικό κέντρο της Δυτικής Αθήνας, έχει σημαντικό μουσείο και αρχαιολογικούς χώρους. Όλα αυτά πρέπει να μπουν σαν κομμάτια του παζλ σε έναν σχεδιασμό, να πάψει η “μονοκαλλιέργεια” της βιομηχανίας. Η Ελευσίνα έχει πολλά να προσφέρει».
