Στο επίκεντρο ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ερυθρών
Χρήστος Ηλίας
MSc, Ενεργειακές και Περιβαλλοντικές Επενδύσεις
πρώην Διευθύνων Σύμβουλος ΓΑΙΑΟΣΕ ΑΠΕ
Συνεργάτης του εργαστηρίου ΗΜΕ-ΠΡΟΠΕ
του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του
Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑ.ΔΑ)
Η δημοτική Ενότητα Ερυθρών, των 3500 περίπου κατοίκων, κτισμένη στους πρόποδες του όρους Κιθαιρώνα, στα όρια του Ν. Αττικής με το Ν. Βοιωτίας διαθέτει κάμπο περίπου 65.000 στρεμμάτων και απέχει μόλις 55 χλμ από το κέντρο των Αθηνών.
Ο κάμπος των Ερυθρών αποτέλεσε και αποτελεί μέχρι σήμερα ισχυρό στοιχείο της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτισμικής ταυτότητας των Ερυθρών, όπου μαζί με τον κάμπο της δημοτικής ενότητας Συκάμινου Ωρωπού, αποτελούν τις μόνες καθαρά αγροτικές περιοχές της Αττικής.
Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ερυθρών ο οποίος ιδρύθηκε το 1915 αποτελώντας τον δεύτερο ιδρυθέντα συνεταιρισμό στην Ελλάδα, από πολύ νωρίς πέραν των αγροτικών του δραστηριοτήτων, υλοποίησε και μεγάλο κοινωφελές και κοινωνικό έργο, μεταξύ του οποίου ήταν η ίδρυση και λειτουργία Ηλεκτρικής εταιρείας το 1928 μέχρι και το 1957 όπου πουλήθηκε στη ΔΕΗ.
Ερχόμενοι πλέον στην σύγχρονη εποχή, η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελεί επιτακτική ανάγκη και κοινό στόχο όλων μας, για να σωθεί ο πλανήτης μας και το κλίμα.
Πλήθος οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά για τις αγροτικές κοινότητες και περιοχές όπου υπάρχει τοπικό δυναμικό Βιομάζας όπως στη ΔΕ Ερυθρών, μια λύση είναι να δημιουργηθεί ένα «Χωριό Βιοενέργειας», με ότι αυτό συνεπάγεται για την ανάπτυξη του τόπου (νέες θέσεις εργασίας, χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα, εξοικονόμηση φυσικών πόρων, κλπ).
Η ΔΕ Ερυθρών του Δήμου Μάνδρας-Ειδυλλίας
Ένα “Χωριό Βιοενέργειας” είναι ένα χωριό, δήμος, οικισμός ή κοινότητα -ή ένα τμήμα του- που παράγει και χρησιμοποιεί το μεγαλύτερο μέρος της ενεργειακής του ζήτησης από τοπικές πηγές βιομάζας.
Με τον όρο βιομάζα χαρακτηρίζουμε οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το ξύλο και άλλα προϊόντα του δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα κ.λπ.) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για παραγωγή ενέργειας. Η ενέργεια που είναι δεσμευμένη στις φυτικές ουσίες προέρχεται από τον ήλιο. Με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης τα φυτά μετασχηματίζουν την ηλιακή ενέργεια σε βιομάζα.
Οι ζωικοί οργανισμοί προσλαμβάνουν αυτή την ενέργεια με την τροφή τους και αποθηκεύουν ένα μέρος της. Αυτή την ενέργεια αποδίδει τελικά η βιομάζα μετά την επεξεργασία και τη χρήση της, ενώ αποτελεί ανανεώσιμη πηγή ενέργειας γιατί στην πραγματικότητα είναι αποθηκευμένη ηλιακή ενέργεια που δεσμεύτηκε από τα φυτά κατά τη φωτοσύνθεση. Η βιομάζα είναι η πιο παλιά και διαδεδομένη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας.
Το ευρωπαϊκό έργο BIOVILL με χρηματοδότηση της ΕΕ το οποίο υλοποιήθηκε από μια κοινοπραξία εννέα οργανισμών, οι οποίοι εργάστηκαν για την ίδρυση “Χωριών Βιοενέργειας” στην νοτιοανατολική Ευρώπη απέδειξε ότι είναι εφικτή η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κυρίως από βιομάζα, ενισχύοντας ταυτόχρονα τις αγροτικές τοπικές οικονομίες με βιώσιμο τρόπο.
Στην ΕΕ η βιοενέργεια αντιπροσωπεύει το 57% του συνόλου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που καταναλώνονται. Ο τομέας απασχολεί 703.200 άτομα – συμπεριλαμβανομένων όλων των προμηθευτών από την αλυσίδα αξίας της ΕΕ, δημιουργώντας ετήσιο κύκλο εργασιών 60,6 δισ. ευρώ. Οι προβλέψεις έως το 2030 δείχνουν αύξηση της χρήσης της βιοενέργειας για ηλεκτρισμό και θερμότητα σε αρκετές χώρες της ΕΕ. Μία από τις χώρες που θα δουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις είναι η Γαλλία. [Πηγή: Bioenergy Europe – Statistical Report 2022]
Ο κάμπος των Ερυθρών με κύριες καλλιέργειες, Σιτάρι (15.000 στρ.), Αμπέλια (6.000 στρ.), Βαμβάκι (10.000 στρ) και λοιπές δευτερεύουσες καλλιέργειες πληροί τις προϋποθέσεις ενός ικανού δυναμικού βιομάζας προς ενεργειακή αξιοποίηση.
Στην περίπτωση που επιτευχθεί το σχέδιο άρδευσης του κάμπου, σε ποσοστό πολύ μεγαλύτερο του υπάρχοντος 10%, είτε μέσω της τριτογενής επεξεργασίας υδάτων του βιολογικού καθαρισμού της πόλης, είτε μέσω προγράμματος γεωτρήσεων, ή άλλης μεθόδου, τότε θα αυξηθεί κατακόρυφα η παραγωγική δυνατότητα του κάμπου καθώς επίσης και το δυναμικό της βιομάζας προς ενεργειακή αξιοποίηση.
Από κοινωνικοοικονομική άποψη, η βιοενέργεια προωθεί τη δημιουργία τοπικών αλυσίδων εφοδιασμού, απαραίτητων για την καταπολέμηση της ερήμωσης των αγροτικών περιοχών και την ανάπτυξη ενός δυναμικού, καινοτόμου και βιώσιμου βιομηχανικού τομέα που επικεντρώνεται στην κατασκευή σύνθετων συστημάτων συμπαραγωγής.
Από περιβαλλοντική άποψη, η βιοενέργεια συμβάλλει στην κυκλική οικονομία, χάρη στην ενίσχυση των δευτερογενών πρώτων υλών που διαφορετικά θα απορρίπτονταν, και στην απαλλαγή από τον άνθρακα σε τομείς που είναι δύσκολο να εξαλειφθούν – όπως η θερμική ενέργεια και οι μεταφορές.
Το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα BIORural
To πρόγραμμα BioRural χρηματοδοτείται από το χρηματοδοτικό πρόγραμμα έρευνα και καινοτομία της ΕΕ, Horizon. Το πρόγραμμα BioRural θα δημιουργήσει ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο αγροτικής βιοοικονομίας, στο πλαίσιο του οποίου οι σχετικοί ενδιαφερόμενοι φορείς θα συνεργάζονται για την προώθηση των υφιστάμενων βιολογικών λύσεων μικρής κλίμακας σε αγροτικές περιοχές, παρέχοντας αυξημένη αξία σε αυτές τις απομακρυσμένες περιοχές.
Η Βιοοικονομία αναφέρεται σε όλα τα συστήματα που εξαρτώνται από βιολογικούς πόρους (βιομάζα, ζώα, φυτά, οργανισμούς), τις λειτουργίες και τις αρχές τους. Περιλαμβάνει χερσαία και θαλάσσια οικοσυστήματα, τομείς πρωτογενούς παραγωγής (γεωργία, δασοκομία, αλιεία και υδατοκαλλιέργεια) και όλους τους οικονομικούς και βιομηχανικούς τομείς που χρησιμοποιούν βιολογικούς πόρους για την παραγωγή τροφίμων, ζωοτροφών, βιοπαραγόμενων προϊόντων, ενέργειας και υπηρεσιών.
Ένα τέτοιο πλαίσιο θα συμβάλει στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των διαθέσιμων καινοτόμων υψηλής ποιότητας βιολογικών λύσεων και της καθημερινής ζωής των αγροτών Ευρωπαίων πολιτών, μέσω της αξιολόγησης της υφιστάμενης κατάστασης της ευρωπαϊκής αγροτικής βιοοικονομίας, της καταγραφής των αναγκών και των ιδεών σε επίπεδο βάσης, της προώθησης της αποτελεσματικής ανταλλαγής γνώσεων και πληροφοριών και της διερεύνησης των επιχειρηματικών ευκαιριών για την περιφερειακή ανάπτυξη μέσω της ενσωμάτωσης των βιολογικών λύσεων στον αγροτικό ευρωπαικό τομέα. Το πρόγραμμα BioRural ξεκίνησε στις 1/9/22 και τελειώνει στις 31/8/25 (https://biorural.eu/)
Ο αγροτικός συνεταιρισμός Ερυθρών ΜΟΝΟ υιοθετώντας και ενσωματώνοντας νέες τεχνολογικές ιδέες και “προκλήσεις” θα μπορέσει να ανταπεξέλθει σε μια δύσκολη, μεταβαλλόμενη, απαιτητική, σύγχρονη εποχή έτσι ώστε να διατηρηθεί με αυτό τον τρόπο ο αγροτικός χαρακτήρας της ΔΕ Ερυθρών.
