Υγειονομική κρίση covid19 και Δυτική Αττική

Άλλη μια χαμένη «ευκαιρία»

Νέα φάση «περιθωριοποίησης» της περιοχής!

Γράφει ο Δημήτρης Μπουρίκος

Πολιτικός- Κοινωνικός Επιστήμονας

Μελετητής και κάτοικος της Δυτικής Αττικής

https://dimitrisbourikos.academia.edu/research

Το τραγικό παράδοξο της Δυτικής Αττικής είναι γνωστό σε όλες και σε όλους (;) και αναφέρεται στο γεγονός ότι η περιοχή με την τεράστια συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας και την εξυπηρέτηση κρίσιμων λειτουργιών και υποδομών (από διυλιστήρια, μεγα-χωματερές, εφοδιαστική αλυσίδα, αεροδρόμια)  απολαμβάνει τραγικής έλλειψης περιβαλλοντικής, υγειονομικής και προνοιακής πρόληψης, φροντίδας και αποκατάστασης![1]

Ο χωρικός και κοινωνικός στιγματισμός της περιοχής δυσκολεύει έως καθιστά αδύνατη την προσπάθεια ανάδειξης μιας θετικής ατζέντας για την επιδίωξη μιας βιώσιμης και αξιοβίωτης ανάπτυξης. Η τελευταία τέτοια προσπάθεια επιχειρήθηκε το Μάιο του 2015 από την τότε Αντιπεριφέρεια Δυτικής Αττικής με το στρατηγικό σχέδιο «ΔΥΤΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ 2020+»[2] στη βάση καθαρά αυτοδιοικητικών κριτηρίων και τοπικής ανάπτυξης και υιοθετήθηκε – σε κάποιο βαθμό – από την κεντρική διοίκηση το 2017 στο 8^ο Περιφερειακό Συνέδριο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση στη Δυτική Αττική.[3]

H μετέπειτα μεταρρύθμιση του «Καλλικράτη» με την ουσιαστική αποδυνάμωση των Περιφερειακών Ενοτήτων/ Χωρικών Αντιπεριφερειών σε συνδυασμό με την επικράτηση του «συμφέροντος της μητροπολιτικής Αθήνας»[4], την αδυναμία της τοπικής οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών και την επικράτηση μιας αρνητικής ατζέντας ακόμα και μεταξύ των βουλευτών της περιοχής (9 στις 10 παρεμβάσεις τους αφορούν τη Δυτική Αττική ως «χώρο ανομίας και παραβατικότητας»[5]), «έθαψαν» και τα τελευταία ψήγματα μιας περιφερειακής ατζέντας «από τη Δυτική Αττική για τη Δυτική Αττική»!

Κάπως, έτσι, η περιοχή «αναβαθμίζεται» σε προτεραιότητα (;) μόνο όταν «κάτι πολύ κακό» συμβαίνει, συνήθως δε με «διάθεση» στοχοποίησης και περαιτέρω χωρικού και κοινωνικού στιγματισμού. Το ίδιο ακριβώς μοτίβο βλέπουμε να εξελίσσεται εδώ και μήνες με την υγειονομική κρίση. Αρχικά, ήταν οι γενικές και αόριστες αναφορές για τη χωρική ενότητα της Δυτικής Αττικής στο Λεκανοπέδιο, δηλ.  στο Ζεφύρι και τα Άνω Λιόσια, που ήταν στο κόκκινο του covid19 το περασμένο καλοκαίρι[6], χωρίς βέβαια να ανακοινώνονται από τους αρμόδιους φορείς σχετικά επιδημιολογικά στοιχεία. Την ίδια δε στιγμή που «υποτίθεται ότι το Ζεφύρι και τα Άνω Λιόσια βρίσκονταν στο κόκκινο», οι κάτοικοι δεν διαπιστώναμε κάποια συστηματική υγειονομική παρέμβαση στην περιοχή παρά μόνο μια αόριστη στοχοποίηση των τσιγγάνων/Ρομά και «υγειονομικές δράσεις τύπου ψεκασμού δρόμων και πλατειών»!. Η αοριστία επιτεινόταν ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι ο ΕΟΔΥ στις ανακοινώσεις του (δελτία αναφοράς και χάρτες) «τσουβάλιαζε» όλη την Περιφέρεια Αττικής ως μια «χωρική ενότητα υγειονομικής αναφοράς» χωρίς να παρέχει στοιχεία ανά Περιφερειακή Ενότητα (ΠΕ) και μεθοδολογικές αποσαφηνίσεις.[7]

Και φτάνει ο τρέχων μήνας με τη «Δυτική Αττική» να «προβάλλεται» ως το απόλυτο υγειονομικό κακό της χώρας! Τώρα το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε στη χωρική ενότητα του Θριασίου πεδίου, το κεντρικό δηλαδή τμήμα της Δυτικής Αττικής. Επικρατεί σύγχυση και αοριστία, συσκέψεις που περιλαμβάνουν και το Δήμο Αχαρνών (που δεν ανήκει διοικητικά στην ΠΕ Δυτικής Αττικής), έλλειψη επίσημων στοιχείων ανά ΠΕ και ανά Δήμο,  ασάφεια για το αν αφορά μόνιμους κατοίκους ή εργαζόμενους η υγειονομική κατάσταση κ.ά. Την ίδια δε στιγμή, δεν καταγράφεται πάλι συστηματική υγειονομική παρέμβαση για πρόληψη ή και έγκαιρη παρέμβαση ούτε μέτρα κοινωνικής μέριμνας και φροντίδας για τους πλέον ευάλωτους. Οι επίσημες παρεμβάσεις, πάλι, εντάσσονται περισσότερο σε μια «ιδιότυπη αστυνομο-κεντρική προσέγγιση»  του «ιδιαίτερου χαρακτήρα της Δυτικής Αττικής» παρά σε οργανωμένη υγειονομική και κοινωνική παρέμβαση.

Κάπως, έτσι, ανακοινώνεται το ειδικό καθεστώς περιορισμών σε μέρος της ΠΕ Δυτικής Αττικής (Δήμοι Ελευσίνας, Μάνδρας- Ειδυλλίας και Ασπροπύργου) και στις 16.12. ανακοινώνονται για πρώτη φορά – επίσημα- επιδημιολογικά δεδομένα ανά ΠΕ της Αττικής, με τη Δυτική Αττική να παρουσιάζει έκτοτε την ακόλουθη κατάσταση, όπως αποτυπώνεται στο Γράφημα 1.

Για άλλη μια φορά, έστω και ένα αρνητικό γεγονός για τη Δυτική Αττική, δεν αξιοποιείται ως ευκαιρία για την ανάδειξη μιας θετικής ατζέντας για την περιοχή. Η υγειονομική ευαλωτότητα της περιοχής συνδέεται με συγκεκριμένες οικιστικές συνθήκες σε επιμέρους περιοχές της, την τεράστια περιβαλλοντική επιβάρυνση από τις χωματερές[8] και τις οχλούσες βιομηχανίες, την εδώ και χρόνια υπέρβαση κάθε έννοιας φέρουσας ικανότητας επιβλαβών δραστηριοτήτων (όπως έχει επιβεβαιωθεί από μελέτη του ΕΜΠ[9]), την τραγική υποβάθμιση της τοπικής ποιότητας ζωής (όπως έχει αναδειχθεί από έρευνα του Πανεπιστημίου Αιγαίου[10]), το ρόλο της ως συγκέντρωσης μεγάλων και εξαιρετικά επικίνδυνων βιομηχανικών μονάδων[11] και εφοδιαστικής αλυσίδας με χιλιάδες εργαζόμενους σε θέσεις εργασίας πρώτης γραμμής εκτεθειμένους σε ποικιλία κινδύνων[12]. Την ίδια στιγμή, όμως, σε ολόκληρο το Δήμο Φυλής δεν υπάρχει δημόσια δομή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ενώ ακόμα και η κάλυψη μέσω «ιδιωτών παρόχων υπηρεσιών» στον ΕΟΠΠΥ σε πολλές κρίσιμες ειδικότητες είναι ανύπαρκτη![13] Την ίδια στιγμή, δεν υπάρχει Παρατηρητήριο Δημόσιας Υγείας στην περιοχή, όπως π.χ., στην περιοχή του Ασωπού ποταμού, ενώ η επιδημιολογική μελέτη για τις επιπτώσεις της μεγα-χωματερής Άνω Λιοσίων/Φυλής μάλλον «αγνοείται»[14]!

Οι οικιστικοί, περιβαλλοντικοί και υγειονομικοί όροι διαβίωσης στη Δυτική Αττική είναι το ζητούμενο και το πεδίο όπου θα περιμέναμε προτάσεις και δράσεις από την τοπική, περιφερειακή και κεντρική διοίκηση. Αντί αυτών, εδώ και τρία χρόνια, η περιοχή βιώνει ένα «τσουνάμι» αρνητικών εξελίξεων:

• Μη πρόκριση της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης Δυτικής Αττικής[15],
• Διατήρηση μεγα- χωματερών, ίσως και με ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων[16]!,
• Μεταφορά των «αναβαθμισμένων» φυλακών Κορυδαλλού στο Θριάσιο Πεδίο[17],
• Μη αναθεώρηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας- Αττικής[18], και
• Μη συμπερίληψη της ενδο-περιφερειακής διάστασης της Αττικής στους νέους στρατηγικούς και επιχειρησιακούς σχεδιασμούς στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου ΕΣΠΑ 2021-2027 και των αντίστοιχων τομεακών αναπτυξιακών προγραμμάτων κ.ά.[19]

Η Δυτική Αττική διολισθαίνει σε μια νέα ιστορική φάση «περιθωριοποίησης» που έχει ήδη περιγραφεί από σημαντικούς μελετητές αυτών των φαινομένων και μετασχηματισμών σε αντίστοιχες, αμερικανικές και ευρωπαϊκές περιφέρειες. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός ολόκληρων παραγωγικών και οικονομικών διαδικασιών φαίνεται να «κρύβει» αυτό που ταυτόχρονα εξελίσσεται στο υλικό περιβάλλον με συγκεκριμένη χωρική και κοινωνική ταυτότητα: Οι ανισότητες βαθαίνουν ακόμα περισσότερο, η κοινωνική συνοχή θρυμματίζεται, οι ζωές των άλλων στις στιγματισμένες περιοχές καθίστανται ακόμα περισσότερο «αναλώσιμες», η ατζέντα της μητροπολιτικότητας (παρά το γεγονός ότι είναι παράγοντας ευαλωτότητας, και υγειονομικής!) σαρώνει κάθε τοπική και περιφερειακή ταυτότητα και αξίωση βιωσιμότητας, οι όποιες οχλούσες δραστηριότητες «συγκεντρώνονται» ολοένα και περισσότερο σε συγκεκριμένες περιοχές σε συνδυασμό με όξυνση της υλικής και ευρύτερης αποστέρησης που τώρα πια καθίσταται και ψηφιακή!

Ζητείται Ελπίς!

Πηγές

[1] http://www.patt.gov.gr/site/attachments/article/15005/%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF_1_%CE%94%CE%A5%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%97%20%CE%91%CE%A4%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%97%202020_%CE%A3%CE%A4%CE%A1%CE%91%CE%A4%CE%97%CE%93%CE%99%CE%9A%CE%9F%CE%A3%20%CE%A3%CE%A7%CE%95%CE%94%CE%99%CE%91%CE%A3%CE%9C%CE%9F%CE%A3_11052015_v_1.pdf.

[2] http://www.patt.gov.gr/site/index.php?option=com_content&view=article&id=15005:dytiki-attiki-2020-sxedio-stratigikoy-sxediasmoy-pros-diavoylefsi&catid=288&Itemid=305 & https://enimerosi-news.gr/stratigiko-schedio-ditiki-attiki-2020.

[3] https://primeminister.gr/2017/12/18/19070.

[4] https://www.epoli.gr/keimeno-protaseis-xwrikwn-antiperifereiarxwn-pros-a-90554.html.

[5] Όλες οι ερωτήσεις και αναφορές των βουλευτών για τη Δυτική Αττική, προσβάσιμες στο: https://www.hellenicparliament.gr/Koinovouleftikos-Elenchos/Mesa-Koinovouleutikou-Elegxou#Anazitisi_meson_koinovouleftikou_elegxou.

[6] https://www.ethnos.gr/ellada/117900_koronoios-oi-treis-periohes-stin-attiki-poy-tromazoyn-asfyxia-sta-mesa-metaforas.

[7] https://eody.gov.gr/neos-koronaios-covid-19/.

[8] https://www.kathimerini.gr/society/336282/dyo-dis-eyro-to-koinoniko-kostos-apo-ti-leitoyrgia-toy-chyta-ton-ano-liosion/.

[9] http://portal.tee.gr/portal/page/portal/INFO_TEE/INFO_2010/2010_05/25-5/%D7%F9%F1%DF%F2%20%AB%E1%ED%DC%F3%E1%BB%20%E7%20%C4%F5%F4%E9%EA%DE%20%C1%F4%F4%E9%EA%DE%20(%C5%C8%CD%CF%D3%20).

[10] Ο.π., 8.

[11] https://www.energia.gr/article/117279/sthn-dytikh-attikh-oi-pio-epikindynes-viomhhanikes-egkatastaseis-ths-horas.

[12] https://westatticatoday.gr/dytiki-attiki-oi-thanatoi-apo-neoplasies-1999-2016/.

[13] https://healthatlas.gov.gr & https://www.eopyy.gov.gr/suppliers.

[14] Η τελευταία έκθεση αφορά το Μάρτιο του 2019 (https://www.edsna.gr/images/pdf2/182_5%CE%B7_%CE%A4%CF%81%CE%B9%CE%BC%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CE%AF%CE%B1%20%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%AD%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7.pdf)!

[15] http://www.patt.gov.gr/site/index.php?option=com_content&view=article&id=15501:pragmatopoiithike-syskepsi-stin-antiperifereia-dytikis-attikis-gia-tin-proothisi-olokliromenis-xorikis-ependysis-sto-neo-espa&catid=288&Itemid=305.

[16] https://www.kathimerini.gr/life/environment/1049720/symmachia-yper-tis-kaysis-aporrimmaton & https://ypodomes.com/aporrimmata-attikis-neos-schediasmos-me-3-monades-epexergasias-kai-kaysi.

[17] https://www.kathimerini.gr/society/1087199/i-metakomisi-toy-korydalloy.

[18] https://ypen.gov.gr/chorikos-schediasmos/chorotaxia/ethniki-politiki.

[19] https://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esdd/19/3/1353.pdf.