Ενα ακόμη black out, μετά το όχι και τόσο μακρινό του 2018 όταν μια βλάβη στο ΚΥΤ Παλλήνης βύθισε στο σκοτάδι την Αττική, έζησαν οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου και της Πελοποννήσου την Κυριακή (7 Φεβρουαρίου) λίγο πριν από τα μεσάνυχτα. Και αυτό το συμβάν προκλήθηκε από βλάβη Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης, αυτή τη φορά της Κουμουνδούρου, μία από τις παλαιότερες υποδομές του ελληνικού συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το ΚΥΤ Κουμουνδούρου κατασκευάστηκε το 1972 με τεχνολογία Ανατολικής Γερμανίας που έφερε στην Ελλάδα ο φέρελπις ακόμη τότε επιχειρηματίας Σωκράτης Κόκκαλης και σχεδιάστηκε για να μεταφέρει φορτία της εποχής, όταν το λεκανοπέδιο της Αττικής αριθμούσε πολύ λιγότερους κατοίκους από σήμερα, τα air conditions ήταν άγνωστη λέξη στα ελληνικά νοικοκυριά και η ψηφιακή τεχνολογία επιστημονική φαντασία. Παρά την παλαιότητα του εξοπλισμού του, το ΚΥΤ Κουμουνδούρου επιφορτίστηκε με τη μεταφορά πρόσθετων φορτίων για να καλύψει κενά άλλων αναγκαίων έργων για την ομαλή τροφοδοσία της Αττικής και της Πελοποννήσου, που σχεδιάστηκαν αλλά δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ λόγω αντιδράσεων και προσφυγών στο ΣτΕ. Σοβαρές είναι και οι ευθύνες του ΑΔΜΗΕ που δεν προχώρησε σε εναλλακτικές λύσεις, όπως η υπογειοποίηση των έργων, παρότι ο ίδιος στο δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του συστήματος αποτυπώνει πλήρως τους κινδύνους για την ασφάλεια του συστήματος από τη μη ολοκλήρωση και αναβάθμιση των νέων ΚΥΤ.

«Η ανακατασκευή της πλευράς 400 kV του ΚΥΤ Κουμουνδούρου επιβάλλεται πρωτίστως από την ανάγκη αντικατάστασης των διακοπτών όλων των αυτομετασχηματιστών…», αναφέρει ο ΑΔΜΗΕ στο προκαταρκτικό σχέδιο ανάπτυξης και εξηγεί ότι μέσω αυτών των αυτομετασχηματιστών πραγματοποιείται σε σημαντικό βαθμό η τροφοδότηση των φορτίων του κέντρου της πρωτεύουσας και όταν επικρατούν συνθήκες υψηλού φορτίου, τότε αυτοί φτάνουν στο όριο της λειτουργίας τους ακόμη και σε κανονικές συνθήκες. Το συμβάν το βράδυ της Κυριακής απέδειξε ότι οι αυτομετασχηματιστές δεν άντεξαν ούτε σε συνθήκες χαμηλών φορτίων.

Ο σχεδιασμός

Το νέο black out επαναφέρει στην επικαιρότητα το πρόβλημα της κατάστασης του ηλεκτρικού δικτύου της χώρας και των επιπτώσεων στην οικονομική ζωή. Η ασφάλεια ηλεκτροδότησης του λεκανοπεδίου Αττικής στηρίζεται σε έναν σχεδιασμό που περιλαμβάνει 5 ΚΥΤ (Αγ. Στέφανος, Αχαρνές, Κουμουνδούρου, Παλλήνη, Αργυρούπολη) που συνδέονται μεταξύ τους με γραμμές 400 kV. Από το σύνολο των 5 ΚΥΤ δεν έχει κατασκευαστεί στην πλήρη δυναμικότητά του αυτό της Αργυρούπολης, το οποίο έχει σχεδιαστεί να καλύπτει ανάγκες της Νοτιοανατολικής Αττικής, λόγω αντιδράσεων. Η καθυστέρηση αυτή επέβαλε την τροφοδοσία αυτών των περιοχών από άλλα ΚΥΤ, όπως της Παλλήνης και της Κουμουνδούρου. Αυτό, όπως και ο ίδιος ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει, δημιουργεί προβλήματα στατικής ασφάλειας και αστάθειας των τάσεων με επιπτώσεις σε ολόκληρο το νότιο σύστημα. Ετσι, τυχαία βλάβη στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου ή στο ΚΥΤ Παλλήνης, το οποίο επιβαρύνεται με το 1/3 του φορτίου της Αττικής, έχει επιπτώσεις και σε περιοχές που κανονικά δεν θα συνδέονταν με αυτό, κάτι που συνέβη την Κυριακή, αλλά και το 2018. Σε σοβαρή καθυστέρηση βρίσκεται και ένα ακόμη ΚΥΤ, της Πελοποννήσου, που σχεδιάστηκε αργότερα για την ασφάλεια τροφοδοσίας της περιοχής καθώς αυξάνεται τόσο η ζήτηση όσο και η ισχύς των ΑΠΕ που θα πρέπει να περάσει μέσα από το δίκτυο υψηλής τάσης. Ο ΑΔΜΗΕ είχε προγραμματίσει την ολοκλήρωσή του εντός του 2020 αλλά καθυστερεί λόγω δικαστικής διένεξης με τη Μονή Καλαβρύτων, η οποία με συνεχείς προσφυγές εμποδίζει την εγκατάσταση δύο πυλώνων που απομένουν για να ολοκληρωθεί.

Σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, το συμβάν της 7ης Φεβρουαρίου προκλήθηκε από εσωτερικό σφάλμα σε αυτομετασχηματιστή εντός του ΚΥΤ Κουμουνδούρου, ενώ σημειώθηκε επιπλέον αδυναμία λειτουργίας του αντίστοιχου διακόπτη προστασίας, με αποτέλεσμα την εκδήλωση πυρκαγιάς και την απώλεια ηλεκτροδότησης σε περιοχές της Αττικής και της Πελοποννήσου. Ο μετασχηματιστής, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, «κατασκευάστηκε το 1986 και ο διακόπτης το 1972, με τα δύο στοιχεία να τίθενται σε λειτουργία το 1991, γεγονός που αποδεικνύει την παλαιότητα μέρους του εξοπλισμού του συστήματος μεταφοράς». Μάλλον απολογούμενος, ο ΑΔΜΗΕ σημειώνει στην ανακοίνωσή του ότι προκήρυξε από το 2018 διαγωνισμό για την αντικατάστασή του, ο οποίος λόγω προσφυγών ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2020 και οι πρώτοι αυτομετασχηματιστές αναμένεται να παραδοθούν το αμέσως επόμενο διάστημα. Ο ΑΔΜΗΕ πάντως διαβεβαιώνει ότι μέχρι να εγκατασταθεί ο νέος αυτομετασχηματιστής εντός τριμήνου θα διασφαλισθεί χωρίς διαταραχές η εύρυθμη λειτουργία του συστήματος. Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτή τη στιγμή το ΚΥΤ Κουμουνδούρου λειτουργεί με δύο από τους τέσσερις αυτομετασχηματιστές και για την κάλυψη της ζήτησης φορτία μεταφέρονται από το ΚΥΤ Παλλήνης και Αγ. Στεφάνου.

Στο μεταξύ, μέχρι το τέλος της εβδομάδας αναμένεται, σύμφωνα με πληροφορίες, η πλήρης επαναλειτουργία των μονάδων παραγωγής διύλισης των ΕΛΠΕ που διέκοψαν τη λειτουργία τους την Κυριακή, λόγω της βλάβης στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου.