«Η κατολίσθηση στην Κακιά Σκάλα χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση»

Συνέντευξη με τον Γεωλογο MSc, μέλος πολιτικής επιτροπής ΝΔ

Ανδρέα Τσώκο

Μετά την κατολίσθηση στην Κακιά Σκάλα που εκκίνησε ακόμα και εισαγγελική παρέμβαση, μιλήσαμε με τον Ανδρέα Τσώκο, Γεωλόγο MSc, μέλος πολιτικής επιτροπής ΝΔ που γνωρίζει την ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Αττικής, τόσο μέσα από την επιστημονική του ιδιότητα και ως πρώην Γενικός Διευθυντής της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ, πρώην ΙΓΜΕ) , όσο και μέσα από την πολιτική του δράση.

Αναπόφευκτα, οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης, οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες που έχουν πλήξει την περιοχή μας συνεχίζουν να επιδρούν στο περιβάλλον, ως τις κατολισθήσεις, που πρέπει να μελετώνται άμεσα για να αποφευχθούν νέοι κίνδυνοι, όπως τονίζει παρακάτω ο Ανδρέας Τσώκος.

• Λέμε για «κατολισθήσεις», καταλαβαίνουμε ότι είναι κάτι επικίνδυνο, αλλά τι ακριβώς είναι οι κατολισθήσεις ως φαινόμενο;

• Οι κατολισθήσεις είναι ένα γεωλογικό φαινόμενο καθόλου σπάνιο, και η περιοχή της Κακιάς Σκάλας είναι μία από τις περιοχές της Ελλάδας που πλήττονται αρκετά συχνά από κατολισθήσεις. Όλοι θυμόμαστε τις καταπτώσεις βράχων που είχαν λάβει χώρα ξανά το 2014 στην περιοχή, αλλά και άλλα επεισόδια ανά τα έτη. Έτσι ήταν και αυτή που έγινε την Πέμπτη 01 Δεκεμβρίου 2022 στο 48,5^ο χιλιόμετρο μετά το δεύτερο τούνελ.

Στην ουσία είχαμε κατάπτωση βραχώδους μάζας από ύψος 100 μέτρων περίπου.

Το ίδιο το φαινόμενο της κατολίσθησης οφείλεται στην ύπαρξη ρηγμάτων ή άλλης μορφής ασυνεχειών και ζωνών αδυναμίας στο βραχώδες υπόστρωμα, οι οποίες διευρύνονται σταδιακά, λόγω της διάβρωσης την οποίαν υφίστανται κυρίως από το νερό, αλλά και από άλλους παράγοντες. Οι ασυνέχειες διευρύνονται, έως ότου ο βράχος τελικά αποκολληθεί από το υπόστρωμα, με αποτέλεσμα να σημειωθεί κατολίσθηση ή κατάπτωση βράχων. Στην Κακιά Σκάλα είχαμε κατάπτωση βράχων.

• Τι είναι αυτό που προκαλεί αυτά τα φαινόμενα;

• Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που συνεισφέρουν στην εκδήλωση μιας κατολίσθησης, είτε φυσικοί (για παράδειγμα, μετεωρολογικοί ή γεωλογικοί) είτε ανθρωπογενείς (για παράδειγμα, κατασκευές σε βραχώδες υπόστρωμα που χαρακτηρίζεται από την παρουσία ασυνεχειών). Ωστόσο, δεν λειτουργούν όλοι ως εναυσματικοί παράγοντες. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ όλοι συνεισφέρουν στην εκδήλωση του φαινομένου, εν τούτοις, οι περισσότεροι απλώς το επιδεινώνουν και το επιταχύνουν. Οι λεγόμενοι εναυσματικοί παράγοντες, δηλαδή αυτοί οι οποίοι προκαλούν την εκδήλωση μιας κατολίσθησης είναι συνήθως οι σεισμοί και οι έντονες βροχοπτώσεις.

• Συγκεκριμένα, όσον αφορά την κατολίσθηση στην Κακιά Σκάλα, τι μπορεί να συμβαίνει;

• Και η εκδήλωση των καταπτώσεων στην περιοχή της Κακιάς Σκάλας οφειλόταν στην έντονη βροχόπτωση. Συνετέλεσαν όμως και άλλοι παράγοντες, όπως για παράδειγμα οι πολύ μεγάλες μορφολογικές κλίσεις. Τα πρανή στην περιοχή είναι απότομα, σχεδόν κατακόρυφα, διευκολύνοντας έτσι την κατάπτωση βραχωδών μαζών.

Αν αναζητήσετε τον αριθμό των φαινομένων με καταπτώσεις βράχων στον ελλαδικό χώρο, θα διαπιστώσετε μία αύξηση τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, δεν θα έπρεπε αυτό να μας φαίνεται παράξενο, ειδικά αν σκεφτούμε ότι τα τελευταία χρόνια, λόγω της κλιματικής κρίσης, οι βροχοπτώσεις έχουν κατά περιοχές αυξηθεί, τόσο σε αριθμό, συχνότητα όσο και σε ένταση, διευκολύνοντας έτσι την εκδήλωση καταπτώσεων και ολισθήσεων, μια και ο κυριότερος παράγοντας εκδήλωσής τους είναι οι έντονες και συνεχείς βροχοπτώσεις.

Πέρα, όμως, από την κλιματική κρίση, παρατηρούμε και αύξηση των πυρκαγιών, τουλάχιστον όσον αφορά στην Μεσόγειο. Οι πυρκαγιές έχουν ως αποτέλεσμα την καταστροφή της βλάστησης, η οποία συγκρατεί το έδαφος και παρακωλύει την αποκόλληση και μεταφορά του. Η αφαίρεσή της είναι φανερό ότι αυξάνει τον κίνδυνο και κατολισθήσεων, αλλά και εδαφικής διάβρωσης και απογύμνωσης. Επίσης, οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, οι οποίες είτε αφορούν στην  κατασκευή οδών, γεφυρών ή άλλων τεχνικών έργων είτε στην δόμηση, στην επιχωμάτωση των ρεμάτων και λοιπά, εντείνουν το φαινόμενο.

• Το φαινόμενο των κατολισθήσεων είναι σημερινό φαινόμενο;

• Για να είμαστε ειλικρινείς, οι κατολισθήσεις στην Κακιά Σκάλα είναι ένα φαινόμενο που συμβαίνει από αρχαιοτάτων χρόνων, λόγω του έντονου αναγλύφου και των αποτόμων, σχεδόν απόκρημνων πρανών, αλλά και λόγω της έντονης παρουσίας ρηγμάτων και άλλων ασυνεχειών στο βραχώδες υπόστρωμα της περιοχής. Καταλαβαίνουμε ότι η περιοχή είναι πολύ τρωτή στην εκδήλωση φαινομένων κατολισθήσεων και καταπτώσεων, μια και τα ήδη υπάρχοντα τεχνικά έργα, που δεν είναι λίγα στην περιοχή, δεν ήταν αρκετά για να συγκρατήσουν την τεράστια μάζα που κατέπεσε.

• Ως ειδικός, επιστήμονας Γεωλόγος και γνώστης της περιοχής μας, τι θα προτείνατε, ότι πρέπει να γίνει;

• Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να εξετασθεί η περιοχή που υπέστη κατάπτωση βράχων, ώστε να χαρτογραφηθούν οι ζώνες υψηλού κινδύνου και να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα συγκράτησης και αγκύρωσης από την μία και εκκένωσης από την άλλη. Αυτό πρέπει να γίνεται μετά από κάθε κατολίσθηση ή κατάπτωση. Και τα δύο φαινόμενα είναι σαν τους σεισμούς, όπως μετά τον κύριο σεισμό, θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για την εκδήλωση μετασεισμών, έτσι και μετά από μία κατολίσθηση ή κατάπτωση πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για εκ νέου εκδήλωση του φαινομένου, στην ίδια ή σε κοντινή περιοχή και σε μικρό χρονικό διάστημα.

Με άλλα λόγια, δεν επαρκεί να αφαιρεθεί απλά η βραχώδης μάζα που κατέπεσε, που είναι και το εύκολο μέρος, αλλά αντίθετα πρέπει να γίνει επί τόπου μελέτη αμέσως μετά το φαινόμενο, και κάθε αντίστοιχο φαινόμενο, προκειμένου να διαπιστωθεί αν στην ίδια ή στην εγγύς περιοχή εξακολουθεί να υπάρχει άμεσος κίνδυνος επανάληψης του φαινομένου.